پارسیان هندپارسیان هند واسطه‌ای مهم در مطالعات ایرانشناسی در ســده های دوازدهم و سیزدهم در جهان بودند. ۱ - پارسیان هند و مطالعات ایرانشناسیدر ســده های دوازدهم و سیزدهم/ هجدهم و نوزدهم، پارسیان هند به سبب گسترش مناسباتشان با اروپاییان و ایران و توجه به پیشینه دینی خود، به حلقه واسط مهمی در مطالعات ایرانشناسی در جهان تبدیل شدند. سهولت سفر به هند، در مقایسه با ایران، برای اروپاییان سبب شد تا آنان پارسیان را نماینده زرتشتیان جهان بشناسند و برای تأمین متون و اطلاعات لازم به آنان روی آورند. ۲ - نسخه‌هایی از اوستا در کتابخانه بودلیاندر ۱۱۳۵/۱۷۲۳ کتابخانه بودلیان دانشگاه آکسفورد، از طریق بازرگانی انگلیسی در سورت، نسخه‌ای از اوستا را از یک پارسی خرید. در همین سالها جیمز بیلی فریزر (۱۱۹۷ـ۱۲۷۲/ ۱۷۸۳ـ۱۸۵۶)، سیاح و مؤلف اسکاتلندی، توانست چند متن اوستایی را از پارسیان بخرد. در ۱۱۷۳ـ۱۱۷۴/۱۷۵۹ـ۱۷۶۰، آنکتیل دوپرون فرانسوی موفق شد اوستایی و پهلوی را در سورت از دستور ارباب، پسر کاووس پارس، بیاموزد. [۱]
کای بار، «دیانت زرتشتی»، ج۱، ص۴۰ـ۴۱، در دیانت زرتشتی، ترجمه فریدون وهمن، تهران ۱۳۴۸ ش.
[۲]
مسعود رجب نیا، «زندگینامه آنکتیل دوپرون»، ج۱، ص۷ـ۹، نشریه انجمن فرهنگ ایران باستان، سال ۱۱، ش ۲ (اسفند ۱۳۵۱: یادنامه آنکتیل دوپرون).
۳ - ملافیروز نویسنده دساتیردر سده سیزدهم/ اواخر سده هجدهم و اوایل سده نوزدهم، ملافیروز، نویسنده دساتیر، علاوه بر آن‌که مشوق دوستی پارسیان با ایران بود، برای اروپاییان علاقه مند به تاریخ ایران باستان، منبع اطلاعات به شمار می‌آمد، از جمله برای ویلیام جیمز مکینتاش، ویلیام اوزلی، و ماریا گراهام. [۳]
فرهاد آبادانی، «سهم پارسیان هندوستان در نگهداری فرهنگ ایران»، ج۱، ص۵۹، هنر و مردم، سال ۱۶، ش ۱۸۱ (آبان ۱۳۵۶).
[۴]
کای بار، «دیانت زرتشتی»، ج۱، ص۴۴ـ۴۵، در دیانت زرتشتی، ترجمه فریدون وهمن، تهران ۱۳۴۸ ش.
۴ - مؤسسه شرق‌شناسی کامابتدریج فرزانگان و ثروتمندان پارسی برای گردآوری نسخ متون مذهبی و دیگر آثار مربوط به پارسیان، به بنیانگذاری کتابخانه‌هایی در بمبئی و نوساری اقدام کردند. [۵]
مری بویس، «دیانت زرتشتی در دوران متأخر»، ج۱، ص۱۴۲، در دیانت زرتشتی، ترجمه فریدون وهمن، تهران ۱۳۴۸ ش.
نمونه درخشان نهادهایی که افزون بر گردآوری آثار، کار پژوهش و تربیت پژوهشگران در زمینه ایرانشناسی و دیانت زرتشتی را نیز پی می‌گرفت، مؤسسه شرق‌شناسی کاما بود. ۵ - خورشیدجی رستم جی کاماخورشیدجی رستم جی کاما (متوفی ۱۳۲۷/۱۹۰۹) نخستین پارسی بود که اوستا را نزد اشپیگل فرا گرفت و پس از بازگشت به بمبئی، مدرسه‌ای تأسیس کرد و در آن‌جا به رایگان به تدریس زبان اوستایی پرداخت. سه تن از بهترین شاگردان وی، هیربد کاووس جی کانگا، هیربد شهریارجی بروچا و تهمورث دینشاه اَنکِلساریا، راه او را ادامه دادند [۶]
فرهاد آبادانی، «سهم پارسیان هندوستان در نگهداری فرهنگ ایران»، ص ۵۹ ـ۶۰، هنر و مردم، سال ۱۶، ش ۱۸۱ (آبان ۱۳۵۶).
[۷]
فرهاد آبادانی، «از هندوستان چه خبر؟»، ص ۱۹ـ۲۰، هوخت، دوره ۳، ش ۲ (اردیبهشت ۱۳۳۱).
در ۱۳۳۳/ ۱۹۱۵ همسر و دختر کاما، با اهدای کتابخانه شخصی وی، مؤسسه کاما را در بمبئی بنیان نهادند که بزرگترین مرکز مطالعات ایرانی در مشرق زمین شد و از آن پس صدها تن از پارسیان کتابخانه‌های خود را به این مؤسسه اهدا کردند یا از دارایی شخصی خود سهمی به آن اختصاص دادند و ده‌ها دانشمند ایرانشناس، از جمله ابراهیم پورداود، برای دانش اندوزی رهسپار آن‌جا شدند. [۸]
مهدی غروی، فهرست نسخه های خطّی فارسی بمبئی ـ کتابخانه مؤسسه کاما ـ گنجینه مانکجی، ج۱، صنه ـ یازده، اسلام آباد ۱۳۶۵ ش.
۶ - فهرست منابع(۱) فرهاد آبادانی، «از هندوستان چه خبر؟»، هوخت، دوره ۳، ش ۲ (اردیبهشت ۱۳۳۱). (۲) فرهاد آبادانی، «تاریخ مهاجرت پارسیان به هند» مهر، سال ۱۲، ش ۴ (تیر ۱۳۴۵). (۳) فرهاد آبادانی، «سهم پارسیان هندوستان در نگهداری فرهنگ ایران»، هنر و مردم، سال ۱۶، ش ۱۸۱ (آبان ۱۳۵۶). (۴) فرهاد آبادانی، «مهاجرت پارسیان به هندوستان»، نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه اصفهان، سال ۶، ش ۷ (۱۳۵۰). (۵) مری بویس، «دیانت زرتشتی در دوران متأخر»، در دیانت زرتشتی، ترجمه فریدون وهمن، تهران ۱۳۴۸ ش. (۶) کای بار، «دیانت زرتشتی»، در دیانت زرتشتی، ترجمه فریدون وهمن، تهران ۱۳۴۸ ش. (۷) مسعود رجب نیا، «زندگینامه آنکتیل دوپرون»، نشریه انجمن فرهنگ ایران باستان، سال ۱۱، ش ۲ (اسفند ۱۳۵۱: یادنامه آنکتیل دوپرون). (۸) مهدی غروی، فهرست نسخه های خطّی فارسی بمبئی ـ کتابخانه مؤسسه کاما ـ گنجینه مانکجی، اسلام آباد ۱۳۶۵ ش. ۷ - پانویس
۸ - منبعدانشنامه جهان اسلام، بنیاد دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «پارسیان »، شماره۲۵۹۱. |